Nowe materiały edukacyjne o bioróżnorodności
Z przyjemnością dzielimy się nowymi materiałami edukacyjnymi, które miałyśmy okazję przygotować na zaproszenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska w ramach kampanii "Bioróżnorodnie połączeni". Celem kampanii jest rozwijanie wiedzy dzieci w zakresie różnorodności biologicznej, kształtowanie szacunku dla natury poprzez zabawę i naukę oraz pogłębienie wiedzy o środowisku naturalnym. Celem naszych scenariuszy jest zachęcenie do wyjścia w teren i obserwacji przyrody, a następnie pogłębiania wiedzy i zaciekawiania życiem otaczających nas roślin i zwierząt.
Pakiet edukacyjny dla przedszkoli
Pakiet edukacyjny dla klas I-III szkół podstawowych
Co łączy dżdżownicę z jeżem, trzmiela z czereśnią, sikorkę z leszczyną, człowieka z ropuchą, dżdżownicę z bukiem, myszarkę z trzmielem, szczaw z wróblem? Wszyscy jesteśmy połączeni. Żyjemy w skomplikowanej sieci powiązań. Ktoś kogoś zjada, ktoś inny zapyla, jeszcze inny rozsiewa nasiona. Organizmy żyjące na Ziemi odgrywają setki ról: oczyszczają powietrze, wodę, glebę, rozkładają szczątki, wspierają się wzajemnie, dostarczają tlen, chronią przed zarazkami, tworzą gleby, regulują klimat, są dla innych pokarmem, lekiem, domem, źródłem materiałów do budowy gniazda…
Żaden organizm nie żyje w oderwaniu od innych. Zniknięcie jednego gatunku pociąga za sobą daleko idące konsekwencje dla innych gatunków, z którymi był na różne sposoby połączony. Fascynujące bogactwo życia na Ziemi, przeogromna i wciąż nie do końca zbadana różnorodność w obrębie jednego gatunku, pomiędzy gatunkami oraz ekosystemami ma bezpośredni i pośredni wpływ na życie ludzi. Przyroda jest podstawą wszystkiego: gospodarki, nauki, kultury, całej cywilizacji. Jeśli chcemy chronić życie na Ziemi, musimy otoczyć opieką całą różnorodność świata przyrody, nie tylko pojedyncze gatunki i ich odmiany, ale także całe ekosystemy.
W przedszkolu i szkole również możemy chronić bioróżnorodność, jednocześnie wspierając działania na rzecz klimatu i poprawiając estetykę miejsca, a co za tym idzie warunki do pracy i nauki oraz samopoczucie dzieci i dorosłych. Wiele z tych działań nie wymaga specjalnych nakładów, a wręcz może zaoszczędzić czas i pieniądze. Co można zrobić w ogrodzie szkolnym lub przedszkolnym: rzadziej kosić trawniki, pozostawiać fragmenty niekoszone, zakładać łąki kwietne, pozostawiać strefy „dzikiej” przyrody, sadzić drzewka i krzewy owocowe, które będą stanowić miejsce schronienia i bazę pokarmową dla ptaków i bezkręgowców, chronić stare drzewa, pozostawiać na zimę kopce z liści i gałęzi, zrezygnować z używania groźnej dla zwierząt chemii ogrodowej, postawić poidła dla mniejszych i większych zwierząt oraz dbać, by były pełne, zakładać ogrody deszczowe, rabatki z rodzimymi gatunkami roślin, ograniczać powierzchnie pokryte materiałami nieprzepuszczalnymi. Wasz ogród może zamienić się w enklawę przyrody, gdzie chętnie znajdą schronienie małe ssaki, ptaki, gady, płazy i bezkręgowce, a Was będzie cieszyć widok zieleni, kwiatów i owoców.
W Polsce funkcjonują dwadzieścia dwa tysiące przedszkoli i czternaście tysięcy szkół podstawowych… ach, gdybyśmy wszyscy zadbali o zwiększenie bioróżnorodności wokół naszych przedszkoli i szkół, żyłoby się nam i naszym mniejszym towarzyszom zdecydowanie lepiej.
Ochrona różnorodności biologicznej może być udziałem każdego i każdej z nas, również w codziennym życiu. Wybierając produkty rolnictwa ekologicznego, nie marnując żywności, kupując z umiarem odzież, elektronikę, zabawki, naprawiając zamiast wyrzucać, oszczędzając energię i wodę, korzystając z zasobów przyrody w sposób zrównoważony działamy na rzecz zachowania bioróżnorodności. Dzięki zmianie stylu życia chronimy zasoby naszej jedynej planety.
Jak zachęcić i zmotywować naszych uczniów i uczennice do tego, żeby w swoim codziennym życiu podejmowali wysiłki na rzecz ochrony bioróżnorodności? Naszym zdaniem najskuteczniejszym sposobem, aby to osiągnąć, jest umożliwienie im częstego, regularnego kontaktu z przyrodą. Współczesne dzieci żyją w oderwaniu od przyrody, zamknięte w przedszkolnych i szkolnych salach, domach i mieszkaniach, wożone na dodatkowe zajęcia (zwykle pod dachem), nie mają możliwości zbliżenia się do natury. Dotyczy to przede wszystkim dzieci miejskich, ale te żyjące na wsiach też coraz częściej prowadzą – wzorem rodziców – „miejski” styl życia, w którym brak jest często czasu lub chęci na spacery, zabawę na świeżym powietrzu, eksplorację okolicznej przyrody. Dzieci coraz rzadziej odkrywają ją na własną rękę, coraz mniej też mają okazji korzystać z wiedzy przyrodniczej wychowanych w otoczeniu przyrody rodziców i dziadków. Ogromną rolę w umożliwieniu dzieciom poznawania przyrody poprzez bezpośredni kontakt i obserwacje mogą więc odegrać placówki oświatowe, w których najmłodsi spędzają dużą część dnia. Dzieci, czy szerzej ludzie, mający regularny kontakt z naturą, nie tylko więcej o niej wiedzą i lepiej rozumieją jej mechanizmy, ale też budują z nią osobistą więź, która przekłada się na ich stosunek do całego świata przyrody. Aby chcieć chronić przyrodę musimy ją poznać i pokochać a do tego niezbędny jest bezpośredni i częsty z nią kontakt. Zapewnijmy go dzieciom zabierając je na dwór jak najczęściej, najlepiej codziennie!
Przyrodą można zachwycać się wszędzie. Oczywiście warto zabierać dzieci do lasu, nad rzekę czy na łąkę, ale jeśli nie macie takiej możliwości, weźcie je do parku, na skwer koło szkoły czy do przedszkolnego ogrodu. To też doskonałe miejsca do dokonywania obserwacji. Wystarczy dobrze się rozejrzeć, aby zobaczyć wiele ciekawych zjawisk, które pomogą zrozumieć, czym jest bioróżnorodność i jakie ma znaczenie. Dajcie dzieciom możliwość poznawania świata przyrody wszystkimi zmysłami, w różnych porach roku, w różnej pogodzie, do tego właśnie zachęcamy oddając w Wasze ręce poniższe materiały.
Podczas przygotowywania materiałów przyświecały nam następujące cele:
• zaciekawienie dzieci przyrodą,
• ukazanie różnorodności świata przyrodniczego w najbliższej okolicy,
• nauka zauważania zmienności przyrody w różnych porach roku,
• wielozmysłowe poznanie przyrody,
• zachęcenie do swobodnej zabawy w terenie,
• rozwijanie małej i dużej motoryki z wykorzystaniem elementów przyrody,
• nauka bezpiecznego obcowania z naturą,
• profilaktyka zdrowia fizycznego i psychicznego poprzez zapobieganie „syndromowi deficytu natury”
• oswojenie z naturą, eliminacja lęków związanych z kontaktem z przyrodą (np. owadami, „brudem”)
• rozwijanie zainteresowań przyrodniczych oraz kształtowanie postaw proekologicznych,
• uświadomienie znaczenia bioróżnorodności oraz koniczności ochrony nie tylko poszczególnych gatunków ale i całych siedlisk.
Autorkami scenariuszy są Karolina Baranowska i Gosia Świderek. Wsparcia metodycznego udzieliła nam Pani dr Anna Buła z Katedry Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej Uniwersytetu Łódzkiego. Serdecznie dziękujemy!
